De geschiedenis van het terrein aan de Kleverlaan gaat véél verder terug dan het bestaan van de Kweektuin zou vermoeden. In de middeleeuwen stond hier Huis ter Kleef, een kasteel compleet met torens, poorten en een brede gracht, dat grotendeels verwoest raakte tijdens de Tachtigjarige Oorlog in 1573. De Stadskweektuin ontstond later, in 1912, toen het gebied door landschapsarchitect Leonard Springer van groen werd voorzien en er kweekkassen, boomgaarden en een instructietuin werd aangelegd.
Bijzonder is dat je ook nu nog een aantal sporen van het oude kasteel terug kunt vinden. Zo staat de voormalige Kaatsbaan bekend als ‘Het huis met het torentje’ en is het huidige NME-gebouw deels gebouwd op de oude buitenmuur met toren.
Huidige situatie
De Kweektuin is uitgegroeid tot een diep ingebed begrip in de Haarlemse samenleving en verdient een voor de buitenwereld herkenbaar aansprekend gezicht. Het huidige gebouw voldoet niet aan de duurzaamheids- en gezondheidseisen van deze tijd en de organisatie heeft behoefte aan flexibele gebruiksruimtes en een tentoonstellingsruimte annex educatielokaal. Ook de toegankelijkheid en de verbinding met de buitenruimte laten te wensen over.
Een toekomstbestendig icoon met respect voor verleden
Het uitgangspunt van ons ontwerp is de bestaande gebouwstructuur. Alle aspecten van duurzaamheid zoals circulariteit, klimaatadaptatie, natuurinclusiviteit, biodiversiteit en energieneutraliteit zijn in het ontwerp terug te vinden. Zo exposeert en verbeeldt iedere zijde van het gebouw hier een ander accent van. Het doel is dat het gebouw een inspirerende uitwerking heeft op gebruikers en bezoekers. Daarnaast is de routing, de bereikbaarheid en de ruimtelijke indeling in het gebouw verbeterd. Ook zijn in het ontwerp de historische contouren van het oude kasteelterrein weer zichtbaar gemaakt.
Dit alles maakt dat het gebouw niet alleen toekomstbestendig is, maar ook geworteld blijft in de geschiedenis van deze bijzondere plek.
Ontwerpconcept en duurzaamheidsingrepen
Een belangrijk element in het ontwerp is de toevoeging van een serre die fungeert als tussenklimaat. Deze serre werkt als een natuurlijke isolatielaag en helpt in de winter warmte naar binnen te halen. Tegelijkertijd biedt de kas het hele jaar door een aantrekkelijke, lichte verblijfsruimte die uitnodigt om te leren, te ontmoeten en te ontspannen.
Het gebouw wordt gerenoveerd volgens de richtlijnen van Frisse Scholen klasse B, voldoet aan de eisen van Bouwbesluit Nieuwbouw en wordt energieneutraal. Dat betekent een gezond binnenklimaat met lage CO2-concentraties, een goede balans tussen ventilatie en verwarming, en voldoende daglicht in alle ruimtes.
Duurzaamheid zichtbaar en voelbaar
De ambities op het gebied van duurzaamheid zijn niet alleen voelbaar in het gebruik, maar ook d.m.v. zichtbaar hergebruik van verwijderde materialen en zichtbaar aan de buitenzijde van het gebouw. Het NME-centrum demonstreert innovatieve oplossingen op het gebied van energie en slim materiaalgebruik waarbij we zoveel mogelijk materialen hergebruiken en de toepassing van biobased producten. Daarnaast vangen we het regenwater op en hergebruiken dit voor het spoelen van de WC’s en voor de tuin. Voor de invulling van de gevels gebruiken we materialen die klimaatbestendig zijn en gebruiken we natuurinclusieve elementen zoals groene daken en gevels, nestgelegenheden en beplanting die bijdraagt aan de lokale biodiversiteit.